A
Admin
Yönetici
Yönetici
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bünyesinde görev yapan Kıdemli Ekonomist Okan Eren, Başdanışman Eren Ocakverdi, Ekonomist M. Koray Kalafatcılar ve Yardımcı Ekonomist Orhun Özel tarafından kaleme alınan analizde, son haftalarda yaşanan jeopolitik gelişmelerin Brent petrol fiyatlarını yukarı çektiği ve bu durumun Türkiye ekonomisi üzerinde kayda değer riskler oluşturduğu belirtildi.
Brent tipi ham petrolün varil fiyatı, Mayıs başında 60 dolar seviyelerine kadar gerilemişken, son gelişmelerle birlikte yeniden 80 dolara yaklaşarak önemli bir sıçrama gösterdi. Bu artışın, özellikle net enerji ithalatçısı olan Türkiye için iki temel başlıkta; enflasyon ve cari açık üzerinde doğrudan ve dolaylı etkileri olduğu ifade edildi.
10 DOLARLIK ARTIŞ ENFLASYONU 1.6 PUAN ARTIRIYOR
TCMB’nin Bayesçi VAR modeli ile yaptığı simülasyona göre, Brent petrol fiyatında 10 dolarlık bir artış, 12 ay sonunda Türkiye’deki tüketici enflasyonunu toplamda 1.6 puan yukarı çekiyor. Bu etkinin yaklaşık yarısı ilk üç ayda hissedilirken, kalan kısmı zamanla yansıyor. Temmuz ayı itibarıyla petrol fiyatlarının Merkez Bankası’nın yıl sonu tahmini olan 62 doların yaklaşık %12 üzerinde seyretmesi, enflasyon açısından 2025 yılı sonu için 1.2 puanlık yukarı yönlü bir risk anlamına geliyor.
CARİ AÇIĞA 2.6 MİLYAR DOLARLIK YÜK
Enerji ithalatının artması, dış ticaret dengesinde bozulmaya neden oluyor. TCMB'nin hesaplamalarına göre, petrol fiyatlarında her 10 dolarlık artış, Türkiye’nin cari açığını 12 aylık dönemde net 2.6 milyar dolar artırıyor. Bunun yaklaşık 5.1 milyar doları ithalatta artış, 2.2 milyar doları ise petrol ürünleri ihracatındaki artışla kısmen dengeleniyor. Ulaştırma gelirleri gibi ek dış ticaret kalemleri dikkate alındığında, bu fark bir miktar azalıyor. Ancak net etki, cari açıkta ciddi bir büyümeye işaret ediyor.
TCMB’NİN TAHMİNİ AŞILMIŞ DURUMDA
Enflasyon Raporu’nda 2025 yılı Haziran ayı için 62 dolar olarak öngörülen Brent petrol fiyatı, hâlihazırda bu seviyenin %12 üzerinde seyrediyor. Bu fark, cari dengede yaklaşık 1.2 milyar dolarlık, enflasyonda ise 1.2 puanlık ek risk anlamına geliyor.
“PETROL FİYATLARINDAKİ ARTIŞ YÖNETİLEBİLİR ANCAK KALICI RİSKLER OLUŞABİLİR”
TCMB ekonomistleri, ham petrol fiyatlarının doğası gereği oynak bir yapıya sahip olduğunu, ancak fiyatların kalıcı şekilde yükselmesi hâlinde makroekonomik göstergeler üzerindeki olumsuz etkilerin daha belirgin hale geleceğini vurguladı. Enflasyondaki artışa paralel olarak enflasyon beklentilerinin bozulması ve kur üzerinde baskı oluşması da ihtimaller arasında yer alıyor.
Bu kapsamda, enerji fiyatlarındaki gelişmelerin hem para politikası kararları hem de ekonomik görünüm açısından yakından takip edildiği mesajı verildi.
Brent tipi ham petrolün varil fiyatı, Mayıs başında 60 dolar seviyelerine kadar gerilemişken, son gelişmelerle birlikte yeniden 80 dolara yaklaşarak önemli bir sıçrama gösterdi. Bu artışın, özellikle net enerji ithalatçısı olan Türkiye için iki temel başlıkta; enflasyon ve cari açık üzerinde doğrudan ve dolaylı etkileri olduğu ifade edildi.
10 DOLARLIK ARTIŞ ENFLASYONU 1.6 PUAN ARTIRIYOR
TCMB’nin Bayesçi VAR modeli ile yaptığı simülasyona göre, Brent petrol fiyatında 10 dolarlık bir artış, 12 ay sonunda Türkiye’deki tüketici enflasyonunu toplamda 1.6 puan yukarı çekiyor. Bu etkinin yaklaşık yarısı ilk üç ayda hissedilirken, kalan kısmı zamanla yansıyor. Temmuz ayı itibarıyla petrol fiyatlarının Merkez Bankası’nın yıl sonu tahmini olan 62 doların yaklaşık %12 üzerinde seyretmesi, enflasyon açısından 2025 yılı sonu için 1.2 puanlık yukarı yönlü bir risk anlamına geliyor.
CARİ AÇIĞA 2.6 MİLYAR DOLARLIK YÜK
Enerji ithalatının artması, dış ticaret dengesinde bozulmaya neden oluyor. TCMB'nin hesaplamalarına göre, petrol fiyatlarında her 10 dolarlık artış, Türkiye’nin cari açığını 12 aylık dönemde net 2.6 milyar dolar artırıyor. Bunun yaklaşık 5.1 milyar doları ithalatta artış, 2.2 milyar doları ise petrol ürünleri ihracatındaki artışla kısmen dengeleniyor. Ulaştırma gelirleri gibi ek dış ticaret kalemleri dikkate alındığında, bu fark bir miktar azalıyor. Ancak net etki, cari açıkta ciddi bir büyümeye işaret ediyor.
TCMB’NİN TAHMİNİ AŞILMIŞ DURUMDA
Enflasyon Raporu’nda 2025 yılı Haziran ayı için 62 dolar olarak öngörülen Brent petrol fiyatı, hâlihazırda bu seviyenin %12 üzerinde seyrediyor. Bu fark, cari dengede yaklaşık 1.2 milyar dolarlık, enflasyonda ise 1.2 puanlık ek risk anlamına geliyor.
“PETROL FİYATLARINDAKİ ARTIŞ YÖNETİLEBİLİR ANCAK KALICI RİSKLER OLUŞABİLİR”
TCMB ekonomistleri, ham petrol fiyatlarının doğası gereği oynak bir yapıya sahip olduğunu, ancak fiyatların kalıcı şekilde yükselmesi hâlinde makroekonomik göstergeler üzerindeki olumsuz etkilerin daha belirgin hale geleceğini vurguladı. Enflasyondaki artışa paralel olarak enflasyon beklentilerinin bozulması ve kur üzerinde baskı oluşması da ihtimaller arasında yer alıyor.
Bu kapsamda, enerji fiyatlarındaki gelişmelerin hem para politikası kararları hem de ekonomik görünüm açısından yakından takip edildiği mesajı verildi.