A
Admin
Yönetici
Yönetici
İsrail-İran arasındaki gerilim, tarihsel, ideolojik, stratejik ve bölgesel güç rekabetine dayanan karmaşık bir meseledir. "İsrail-İran Savaşı" tam anlamıyla konvansiyonel bir savaş olarak tanımlanmasa da, iki ülke arasındaki çatışmalar genellikle vekalet savaşları, siber saldırılar, suikastlar ve doğrudan füze saldırıları gibi yöntemlerle kendini göstermektedir... 2025 yılı Haziran ayına kadar olan bilgiler ışığında, bu gerilimin nedenleri aşağıdaki temel başlıklar altında özetlenebilir… 1.Tarihsel ve İdeolojik Düşmanlık İran İslam Devrimi (1979): İran-İsrail ilişkileri, 1979'daki İslam Devrimi öncesinde dostane bir seyir izliyordu. Ancak devrimle birlikte, Ayetullah Humeyni liderliğindeki yeni rejim, İsrail'i "Siyonist rejim" olarak adlandırarak meşruiyetini reddetti ve Filistin davasını desteklemeyi dış politikasının merkezine yerleştirdi. İran, İsrail'i Filistin topraklarını işgal eden bir güç olarak görüyor ve İsrail'in varlığını ideolojik olarak sorguluyor... İsrail'in İran Algısı: İsrail, İran'ı nükleer programı, bölgesel vekil gruplara (Hizbullah, Hamas, Husiler) desteği ve İsrail karşıtı söylemleri nedeniyle varoluşsal bir tehdit olarak görüyor. İsrail, İran'ın nükleer silah geliştirme potansiyelini engellemeyi ulusal güvenliğinin temel önceliği kabul ediyor... 2. İran'ın Nükleer Programı İran'ın uranyum zenginleştirme faaliyetleri ve nükleer silah geliştirme potansiyeli, İsrail'in en büyük endişelerinden biridir. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) raporları, İran'ın nükleer faaliyetlerinde artış olduğunu belirtmiş, bu da İsrail'in "önleyici" saldırılar düzenleme gerekçelerinden biri olmuştur... Haziran 2025'te İsrail'in İran'ın Natanz'daki nükleer tesisini hedef aldığı iddia edilmiştir. İran, nükleer programının barışçıl olduğunu savunurken, İsrail ve Batı ülkeleri bunu bir güvenlik tehdidi olarak görüyor. Bu anlaşmazlık, iki ülke arasındaki gerilimin ana kaynaklarından biridir... 3. Bölgesel Güç Rekabeti ve Vekalet Savaşları İran'ın Vekil Grupları: İran, Hizbullah (Lübnan), Hamas (Gazze), Husiler (Yemen) ve Suriye'deki Şii milisler gibi grupları destekleyerek bölgedeki nüfuzunu artırmaya çalışıyor. Bu gruplar, İsrail'e karşı askeri eylemler gerçekleştiriyor ve İran'ın bölgesel stratejisinin bir parçası olarak görülüyor... Mesela, Hizbullah'ın 2006'daki Lübnan Savaşı'nda İsrail'e karşı İran desteğiyle mücadele ettiği biliniyor. İsrail'in Karşı Hamleleri: İsrail, İran'ın bu vekil güçlerini zayıflatmak için Suriye'de İran destekli milisleri ve Hizbullah hedeflerini sık sık vuruyor. Ayrıca, İranlı nükleer bilim adamlarına ve Devrim Muhafızları komutanlarına yönelik suikastlar düzenliyor... 2024'te Şam'daki İran konsolosluğuna yapılan saldırı ve Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'ın öldürülmesi, İran'ın misilleme saldırılarını tetikledi... 4. Karşılıklı Saldırılar ve MisillemelerNisan 2024 Saldırısı: İran, 1 Nisan 2024'te Şam'daki konsolosluk binasına düzenlenen ve üst düzey Devrim Muhafızları komutanlarının öldürüldüğü saldırıya misilleme olarak 13 Nisan'da İsrail'e 300'den fazla füze ve İHA ile doğrudan saldırdı (Operasyon Gerçek Vaat). Bu, İran'ın İsrail'e ilk doğrudan saldırısıydı... Ekim 2024 Saldırısı: İran, Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ve Hamas lideri İsmail Haniye'nin öldürülmesine yanıt olarak 1 Ekim 2024'te İsrail'e 200'den fazla balistik füzeyle saldırdı (Operasyon Gerçek Vaat II). İsrail, bu saldırıya 26 Ekim 2024'te İran'daki füze üretim tesislerini ve hava savunma üslerini vurarak karşılık verdi. Haziran 2025 Saldırıları: İsrail, İran'ın nükleer tesislerini, balistik füze tesislerini ve askeri karargâhlarını hedef alan kapsamlı bir saldırı düzenledi. Bu saldırıda İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri ve Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami'nin öldürüldüğü bildirildi. İran, bu saldırıyı "savaş ilanı" olarak nitelendirdi ve misilleme tehdidinde bulundu... 5. Bölgesel ve Uluslararası DinamiklerGazze ve Lübnan Çatışmaları: Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'e düzenlediği saldırı ve ardından başlayan Gazze Savaşı, İran-İsrail gerilimini tırmandırdı. İran, Hamas ve Hizbullah'ı destekleyerek İsrail'e karşı dolaylı bir cephe açtı. İsrail'in Gazze'deki operasyonları ve Lübnan'daki Hizbullah hedeflerine saldırıları, İran'ı doğrudan müdahil olmaya itti... Uluslararası Aktörler: ABD, İsrail'in ana müttefiki olarak İran'a karşı yaptırımları destekliyor ve İsrail'in hava savunma sistemlerine katkıda bulunuyor (Demir Kubbe). Ancak, ABD'nin İran'la nükleer müzakerelere dönme çabaları, İsrail'in sert tepkisine neden oluyor. Rusya, Çin ve Türkiye gibi ülkeler ise gerilimin tırmanmaması için itidal çağrısında bulunuyor... 6. Siber ve İstihbarat SavaşlarıHer iki ülke de birbirine karşı siber saldırılar ve istihbarat operasyonları düzenliyor. İsrail, İran'ın nükleer tesislerine yönelik siber saldırılar (Stuxnet virüsü) ve suikastlarla bilinirken, İran da İsrail'e karşı siber saldırılar düzenliyor... 2023 sonlarında İsrail'e 3.380 siber saldırı düzenlendiği rapor edildi.Sonuçİsrail-İran arasındaki gerilim, nükleer program, vekalet savaşları, ideolojik düşmanlık ve bölgesel güç mücadelesi gibi faktörlerin birleşimiyle açıklanabilir... 2025 Haziran'ındaki son saldırılar, özellikle İsrail'in İran'ın nükleer tesislerini ve üst düzey askeri liderlerini hedef alması, gerilimi yeni bir aşamaya taşımıştır. İran'ın "savaş ilanı" açıklaması ve misilleme tehdidi, bölgedeki tansiyonun daha da artabileceğini gösteriyor. Ancak, her iki tarafın da topyekûn bir savaştan kaçınma eğiliminde olduğu, zira böyle bir savaşın bölgesel ve küresel sonuçlarının yıkıcı olabileceği belirtiliyor... Sağlıcakla kalın…